Jedną z największych przeszkód na drodze do spokoju i szczęścia jest iluzja, że naszą jedyną motywacją do działania jest brak akceptacji dla tego, co jest. No bo jeśli wszystko jest OK, to po co palcem ruszać…?

Wynika z tego, że żeby cokolwiek zrobić trzeba być wiecznie z czegoś niezadowolonym, a akceptacja tego, co jest (czyli… szczęście) to najgorsza rzecz, która może się nam przytrafić. Skutkuje bowiem ni mniej ni więcej tylko poniżej zilustrowaną postawą (leżawą?) życiową:

Ponieważ, rzecz jasna, jest to tylko iluzja, sprawdźmy, gdzie kryje się fałsz w tym rozumowaniu i dlaczego w rzeczywistości akceptacja tego co jest nie tylko nie przemieni nas w bloba, a wręcz podniesie naszą skuteczność działania.

Zacznijmy od (bardzo prostego) przykładu:

Jak działamy gdy nie akceptujemy tego, co jest?

Ku radości warszawskich kierowców, z powodu rozlicznych remontów na Wisłostradzie, czyli lokalnej trasy szybkiego ruchu, można się na niej rozpędzić nawet do zawrotnych 50 km/h. Pędziłam więc z tą zawrotną prędkością, gdy po wypadnięciu z łuku okazało się, że na środku mojego pasa leży sobie pomarańczowy pachołek. Prawa była wolna, więc po prostu odbiłam i pojechałam dalej niewiele na ten temat myśląc. Jednak mój wewnętrzny system zarejestrował lekkie oburzenie „wow! ten słupek nie powinien tu leżeć!”

Następnego dnia sytuacja powtórzyła się, a moje oburzenie podniosło się kilka milibarów: „Ja pitolę! Przecież ktoś powinien się tym zająć.”

Ponieważ to, co wydarzyło się potem może spowodować ostry atak ziewania, zróbmy cięcie i dodajmy trochę akcji:

Czyli zobaczmy jak by się sytuacja rozwinęła w czasach, gdy przemierzałam mazowieckie drogi tak:

W zatoczce kilkaset metrów dalej stała grupa fachowców. Co, rzecz jasna, było świetną okazją do zastosowania skutecznego działania.

Jednak myśl „ten słupek NIE POWINIEN tu leżeć!” doprowadziłaby mnie do takiego wrzenia, że albo (1) uznałabym, że z idiotami nie będę dyskutować skoro sami nie widzą co się dzieje i przejechałabym obok nich gotując się ze złości na ludzką bezmyślność albo (2) zatrzymałabym się z piskiem opon milimetry od fachowców, zmuszając ich tym do odskoczenia oraz zrobiła im awanturę, zanim by zdążyli buzie otworzyć.

Nic dziwnego.

Gdy oburzamy się na to, co jest, wynik nie może być inny niż:

(1) przytłoczenie ogromem cudzej beznadziei oraz w efekcie zatkanie/paraliż, czyli brak jakichkolwiek działań;

albo:

(2) atak na „winnego”.

Numer 1 trudno uznać za skuteczne działanie. Zostaje nam więc numer 2 – czyli tak opiewany w (zarówno niskiej jak i wysokiej) kulturze Zachodu samotny obrońca ludzkości, smagany niesprzyjającymi okolicznościami, jednak twardo miażdżący jednego wroga za drugim. Cały proces wygląda tak:

Przepis na skuteczne działanie a la Wild West:

(1) znajdujemy coś co nie jest takie, jakie powinno być;

(2) znajdujemy winnego tego, co jest;

(3) natychmiast przełamujemy jego potencjalny opór: w przypadku braku spluwy zaleca się wjeżdżanie na pieszych z piskiem opon albo krzyczenie „czy pan wie, kim ja jestem? jestem kuzynem szwagra teścia siostry prezydenta tego miasta!!!” – jest to dowód na to, że możemy zrobić z nim co tylko zechcemy i lepiej będzie dla niego jeśli się nam natychmiast podporządkuje;

(4) udowadniamy wrogowi ludzkości, że to co jest to jego wina;

(5) w krótkich słowach wyjaśniamy mu jak to powinno wyglądać;

(6) a gdy naprawił rzeczywistość:

(7) oddalamy się dostojnie w stronę zachodzącego słońca w poczuciu, że WYGRALIŚMY!!!!

Iiii-haaa!

(To, że nasze „zwycięstwo” uruchomiło emocjonalną lawinę, która za chwilę sypnie się na cudzą głowę, nie zaprząta naszej uwagi. Empatia przecież osłabia siłę naszego ataku i obniża szansę na wygraną, prawda?)

I, rzeczywiście, akceptacja tego co jest, tego rodzaju skuteczności nie gwarantuje. ;)

Zanim jednak do niej przejdziemy, spójrzmy na kilka powodów, dla których działanie pod wpływem oburzenia na to, co jest wcale nie jest tak skuteczne jak byśmy tego chcieli (spisanie wszystkich wymagałoby założenie oddzielnego bloga):

• Złość jest tak dynamiczną emocją, że szukając natychmiastowego ujścia, spadamy jak jastrząb na pierwszą osobę, która nosi znamiona „winnego”, choć wcale nim być nie musi. W efekcie istnieje duże prawdopodobieństwo, że zrobimy z siebie idiotę, a nie Clinta Eastwooda. Szanse na powodzenie misji = 0.
• Nawet jeśli wytypujemy tego „winnego” co trzeba – szansa, że będzie to budda (czyli osobnik cieszący się wolnością od ego) jest praktycznie żadna. Naturalną jego reakcją na atak będzie więc obrona, a szanse na powodzenie naszej misji dramatycznie spadną;
• Nawet jeśli uda się nam wygrać – wydatek energetyczny jest tak olbrzymi, że po kilku latach tego trybu funkcjonowania zaczynamy się czuć jak weterani wojenni;
• I najważniejsze: nawet jeśli uda się nam wygrać – trudno to w rzeczywistości uznać za skuteczne działanie. Nienawiść po obydwu stronach jest tak duża, że potrzeba jej rozładowania spowoduje zaraz awarię w innej sytuacji. Czyli wcale nie rozwiązujemy problemu, tylko go PRZEPYCHAMY gdzie indziej! To wyjaśnia, dlaczego pomimo tego, że dzień w dzień podejmujemy działanie za działaniem, liczba naszych problemów wcale nie maleje (i to zarówno na poziomie jednostki, jak i firmy, w której pracujemy czy całego społeczeństwa).

Z grubsza wygląda to tak…:

Jakby, więc, nie patrzeć, atakowanie „wrogów ludzkości” nie jest najlepszym rozwiązaniem. (No chyba, że nie zależy nam na naprawieniu awarii, tylko na „iiihaaa! wygrałem!” Wtedy, rzeczywiście, jest to jedyny słuszny tryb działania.)

Jak w takim razie wyjść z trybu Wild West?

To proste. Wystarczy zaakceptować to, co jest ;)

Czyli zacząć odróżniać oczekiwania nierealne od realnych, uwolnić się od tych pierwszych i trzymać się tych drugich.

Cały problem zaczyna się bowiem w momencie, gdy podejmujemy działanie pod wpływem nierealnego oczekiwania typu: „ten słupek nie powinien tu leżeć!”

Dlaczego jest to oczekiwanie nierealne?

Bo… tu i teraz ten słupek już leży.

I dopóki nie mamy mocy przeniesienia się w przeszłość i przestawienia go tak, żeby tu i teraz stał gdzie chcemy, oczekiwanie „tu i teraz ten słupek nie powinien leżeć” jest NIEREALNE.

Innymi słowy: to co jest – jest.

Możemy jedynie zareagować na to, co jest i swoją reakcją – spowodować zmianę w przyszłości (oczekiwanie realne). Ale tu i teraz jest nie do zmienienia.

Wydaje się to banalnie proste, jednak potrzeba staranowania bliźnich pojawia się jedynie wtedy, gdy nie potrafimy się pogodzić z FAKTEM, że do awarii doszło. W efekcie, zamiast płynnie przejść od zasymilowania faktu do pytania na którym należy się skupić, bo na to mamy wpływ, czyli:

Co zrobić, żeby (w przyszłości) ten słupek stanął na swoim miejscu?

Zaczynamy się szarpać z czymś na co wpływu absolutnie nie mamy, czyli:

To się w ogóle NIE POWINNO BYŁO zdarzyć!!!!!

Na efekty nie trzeba długo czekać:

Skoro wiemy na bank, że absolutnie NIE POWINNO się BYŁO zdarzyć, a… hmm… było się zdarzyło, świat ewidentnie pokazuje nam, że nas i nasze zdanie ma… gdzieś!

Które ego zniosłoby taki jawny pokaz lekceważenia?!!

Nasza uwaga zostaje z miejsca przestawiona z celu: „naprawić awarię” na cel zgoła inny: „udowodnić światu, że mnie się nie lekceważy, bo to JA jestem tu najważniejszy i to JA mam rację!”

Usłużny umysł z prędkością światła identyfikuje więc działanie, które na-ten-tychmiast udowodni, że to my tu rozdajemy karty i do nieważnego popychadła nam daleko. Odbywa się to tak szybko, że zazwyczaj nawet tego nie wyłapujemy. Dlatego poniżej nasz proces mentalny klatka po klatce:

„HA! Skoro nie powinno było się zdarzyć, a się zdarzyło to jeden wniosek jest taki, że ktoś tu k…a!!! mocno nawalił!”. A chwilę potem:

„Która swołocz nie spełnia tu swoich obowiązków?” A skoro swołocz to przecież nie zrobi po dobroci! Nie sprawdzając więc z kim w rzeczywistości mamy do czynienia, natychmiast lądujemy w:

„Jak go zmusić, żeby zaczął je spełniać?”

Voila! Zamiast prostej awarii mamy nagle świętą wojnę z nikczemnym wrogiem ludzkości, którą nasze ego chętnie wygra, żeby udowodnić światu, że trzeba się z naszym zdaniem liczyć.

I to jest główna przyczyna, dla której działanie pod wpływem oburzenia/złości na to, co jest przynosi więcej szkody niż pożytku: następuje podstępna zamiana celów z „usunąć awarię” na „wywołać i wygrać wojnę!”

Ze wszystkimi konsekwencjami opisanymi powyżej.

Gdy zaś akceptujemy fakt, że do awarii doszło, cały ten proces jest ucięty w zarodku.

Gdy jesteśmy wolni od nierealnych oczekiwań – nie traktujemy tego, co jest jako dowód na to, że świat z nas kpi. W efekcie nie szukamy wroga do pokonania, tylko sposobów na autentyczne rozwiązanie problemu. A ponieważ nie wypowiadamy wojny fachowcom=wrogom ludzkości, fachowcy nie odpowiadają ogniem i szansa na pertraktacje bez ofiar w ludziach/mieniu oraz autentyczne rozwiązanie problemu gwałtownie wzrasta.

100% gwarancji na porozumienie, oczywiście, nie ma, gdyż możliwe jest, że przed chwilą ktoś inny zastosował na nich przepis na skuteczne działanie a la Wild West i emocjonalna lawina posypie się na naszą niewinną głowę. (Ja akurat miałam szczęście – trafiłam na panów otwartych na współpracę i pachołek zaraz wrócił na swoje miejsce.)

* * *

I to jest prawdziwe znaczenie „akceptacji tego, co jest”. Nie oznacza ona „skoro jest, to niech już sobie będzie.” Tylko wręcz przeciwnie: akceptując to, co jest wyskakujemy z anty-skutecznego trybu tarana i wpadamy w jedyny, który może uskutecznić zmianę: „OK. Stało się. I tu i teraz tak jest. Co mogę zrobić, żeby w przyszłości wyglądało to inaczej?”

Naturalną tego konsekwencją jest to, że nasz umysł zaczyna produkować pomysły na jak najsprawniejsze (czyli z jak najmniejszym wydatkiem energetycznym i czasowym) usunięcie awarii, a nie na pokonanie „przeciwnika”.

(W rzadkich przypadkach, gdy unieszkodliwienie przeciwnika jest rzeczywiście niezbędne, akceptacja tego, co jest nadal obowiązuje. Więcej na ten temat tutaj.)

Dlatego zanim podejmiemy jakiekolwiek działanie, warto sprawdzać, czy działamy pod wpływem: „OK. Stało się. Co z tym mogę zrobić?” czy „To się w ogóle NIE POWINNO BYŁO wydarzyć!!! Trzeba zniszczyć wroga ludzkości!!!”

Wybór między jednym i drugim zajmuje ułamek sekundy.

Różnice w efektach mogą być znaczne ;)