Dlaczego nie komunikujesz się tak dobrze jak byś mógł?

Nic nie psuje relacji szybciej niż zła komunikacja.

Jeśli przecież nie umiemy:

• poinformować o swoich potrzebach, granicach,
• podzielić się tym, co wiemy, czujemy,
• wysłuchać drugiej strony,

…wszystkie nasze przyjaźnie, związki i relacje służbowe będą pełne niewyrażonego żalu i złości. A w końcu i agresji.

Często jednak kłopot nie wynika z tego, że komunikować się nie umiemy. Tylko z tego, że z tej umiejętności nie korzystamy. Bo… nie akceptujemy podstawowego faktu z życia każdego Homo Sapiensa.

Jaki to fakt, 3 powody, dla których tak ciężko się z nim pogodzić oraz jak sobie z tym radzić – w dzisiejszym tekście.

Zacznijmy od małego testu

Spójrz na poniższy obrazek i opisz go przynajmniej w 2-3 zdaniach. Tylko naprawdę to zrób. Bez tego nie ma co czytać dalej ;)

Jeśli to uczyniłeś, czas na pytanie za 100 punktów:

Ile osób opisałoby ten obrazek tak samo jak ty? Ile wychwyciłoby te same szczegóły? Powiedziałoby o nich w tej samej kolejności? Użyłoby tych samych słów do opisania tych samych kolorów i kształtów?

Pewnie niewiele.

A co dopiero, gdybyśmy mieli wszyscy opowiedzieć nie to, co widzimy, ale co ten obrazek dla nas znaczy…?

Nastąpiłby pewnie zamęt godny budowniczych Wieży Babel!

Niestety, jesteśmy dokładnie w tej sytuacji za każdym razem, gdy się z kimś komunikujemy.

A jakość naszej komunikacji zależy od naszej postawy wobec tego faktu. Czyli czy:

• akceptujemy go i komunikując się z innymi bierzemy poprawkę na to, że wszyscy nie tylko postrzegamy rzeczywistość nieco inaczej, ale też używamy nieco innych słów na opisanie tych samych rzeczy?
• obrażamy się na wszystkich, którzy mają czelność widzieć co innego niż my! I – co gorsza – otwarcie to werbalizują! Chamy i idioci! Nie będę tracił na nich czasu!

Wybranie opcji nr 2 powoduje, że nasza komunikacja staje się… hmm… no cóż… troszeczkę mniej efektywna niż gdybyśmy wybrali nr 1.

Niestety, wszystkim nam zdarza się właśnie tą drugą opcję wybrać.

Powody są trzy:

Powód nr 1: czerpiemy poczucie wartości z naszych poglądów

Zazwyczaj nieuświadomiony proces myślowy wygląda tu tak:

No ja to jestem genialna! Widzę wszystkie nieciągłości logiczne, kłamstwa i manipulacje, których inni nie widzą. Należy mi się z tego powodu medal i pomnik na głównym placu miasta! A przynajmniej ogólna cześć i szacunek!

Warto się wsłuchać w siebie i ten głos odnaleźć. Bo – jak wszyscy wiemy – kontroluje nas jedynie to, co nieuświadomione.

A teraz poczuj napięcie, jakie się pojawia, gdy ktoś śmie tej czci i szacunku nie okazać:

Skąd się bierze to napięcie?

Stąd, że utożsamiamy się z własnymi poglądami. Że wierzymy, że skoro ktoś ma inne, to ma nas za idiotów.

W rzeczywistości najlepsze relacje to takie, w których dochodzi do zderzeń poglądów. To dzięki nim leczymy się z egocentryzmu i poszerzamy swoją perspektywę.

I tu przypomina mi się mały incydent sprzed wielu lat, kiedy wybrałyśmy się z przyjaciółką do kina na „Pachnidło”. Po pięciu minutach byłam obezwładniona banalnością historii i opadły mi ręce. Już się zaczęłam zastanawiać, co tu zrobić z tym fantem, gdy nagle dostrzegłam piękno samych zdjęć. Zignorowałam więc rozwój akcji i siedziałam oczarowana – o ile dobrze pamiętam – pięknem wijących się robali i gnijących szczurów.

Po wyjściu z sali oznajmiłam: jezu! film beznadziejny jak cię mogę! tylko zdjęcia takie pięęęęękne. W tym samym momencie moja przyjaciółka westchnęła: rety, jaki zajebisty film, tylko te zdjęcia o-hyd-ne!

Tu nastąpiła milisekunda obopólnej konsternacji. Po której popłakałyśmy się ze śmiechu.

W tej milisekundzie zostałyśmy bowiem zmuszone do podjęcia decyzji, którą każdy z nas podejmuje, gdy dochodzi do zderzenia poglądów:

1. wpadamy w panikę, że wyjdziemy na idiotę jak nie obronimy swojej opinii i rzucamy się do walki o swoją reputację (czytaj: krzyczymy/sugerujemy, że to druga strona jest idiotą) albo:
2. uznajemy, że zderzenie jest dowodem na to, że każdy widzi świat na swój własny sposób – a niespodziewanej akceptacji rozmaitości ludzkich perspektyw towarzyszy zawsze… śmiech.

(Nam było łatwiej, bo opcję nr 1 miałyśmy zablokowaną długim stażem przyjaźni.)

Jeśli więc chcemy przestać się unosić, gdy spotykamy kogoś o innych poglądach, wyjście jest jedno: rozwijamy dystans do poglądów własnych.

Czyli przestajemy traktować je jak ukoronowanie niespotykanego dotąd w historii ludzkości racjonalizmu.

I zaczynamy widzieć takimi, jakimi są: jakimiś tam poglądami jakiegoś tam Homo Sapiensa, które wyrosły w wyniku jakichś tam doświadczeń życiowych i jakichś tam wrodzonych predyspozycji do widzenia rzeczywistości.

I które zmienią się, gdy przyjdą inne doświadczenia życiowe. A przynajmniej należałoby mieć taką nadzieję ;)

Powód nr 2: nie muszę nikomu nic wyjaśniać!

Częsta pułapka osób, które pracują nad sobą.

I zrównują niezależność emocjonalną z ostentacyjnym okazywaniem, że mają innych gdzieś. Tyle, że to akurat najlepszy dowód na to, że tej niezależności emocjonalnej w nas nie ma. (Więcej o tym przeczytasz w Paradoks wolności, czyli jak zniewala nas swoboda – medytacja liberała (2/3))

„Nie musisz nic nikomu wyjaśniać” jest bardzo mądrą zasadą. Ale nie oznacza ona „Nigdy nikomu pod żadnym pozorem nic nie wyjaśniaj, bo wyjdziesz na mięczaka”.

Oznacza ona jedynie (aż?) tyle, że żadne automatyczne zachowanie nie jest zdrowe. Że wejście w automatyczne wyjaśnianie każdemu, kto się tego domaga, jest błędem. Jednak błędem jest też wchodzenie w automatyczną odmowę wszelkich wyjaśnień.

Gdy widzimy, że ktoś ma tak inną perspektywę, że nie jest w stanie dojrzeć naszej – niezależność emocjonalna nie polega na ucięciu komunikacji. Tylko na zadaniu sobie pytania: czy chcę z tą osobą mieć tak jasną sytuację jak się da? czy zależy mi na tym, żebyśmy się rozumieli? Jeśli nie – ze spokojem ignorujemy incydent. Jeśli jednak zależy nam – ustalamy przyczynę nieporozumienia i wyjaśniamy je.

Bo z powodów opisanych na początku tekstu, o nieporozumienia między nami jest niebywale łatwo. I dbanie o relacje polega przede wszystkim na tym, żeby te nieporozumienia sprawnie wyłapywać i wyjaśniać.

Przyczyna nr 3: mam to przecież napisane na czole!

Przeświadczenie szczególnie bolesne w bliskich relacjach, gdzie przybiera formę:

„Jeśli kocha, to wie, co myślę.”

Na cholerę się więc gimnastykować, jak i tak go / jej nie obchodzę?!?!?!

Jednak to przekonanie uaktywnia się nie tylko w relacji z najbliższymi. Ale w każdej relacji, w której oczekujemy wsparcia, czy współpracy. Czyli też w pracy! Dlatego warto się z niego jak najszybciej uwolnić.

Skąd się więc to przeświadczenie bierze?

Odpowiedź na to pytanie znalazłam w mądrych książkach na temat rozwoju psychiki dziecka. Ponieważ brzmi rozsądnie i dużo wnosi do zrozumienia tej blokady w naszej komunikacji, warto je tu przytoczyć.

Przeświadczenie to bierze się z czasów, gdy jeszcze nie potrafiliśmy werbalizować naszych potrzeb. I zależeliśmy od cudzej umiejętności czytania ich z naszego czoła właśnie. Ewentualnie z subtelnych zmian w naszym łkaniu, wrzasku, czy znaczącego gryzienia smoczka.

Ponieważ nie byliśmy w stanie sami o siebie zadbać, brak reakcji opiekunów na oczywiste (dla nas!) sygnały dyskomfortu, traktowaliśmy jak zagrożenie dla życia. A co się robi w takiej sytuacji?

Wpada się w panikę.

Dlatego warto odnaleźć w sobie tą NIEMĄ zgrozę, gdy ktoś nie reaguje na nasze potrzeby „wypisane na czole”.

I zacząć rozwijać świadomość, że jest to pozostałość po okresie niemowlęcym. Zupełnie nieuzasadniona po wkroczeniu w wiek dorosły, który to tym się różni od dziecięcego, że wiemy, czego potrzebujemy i potrafimy to nazwać! Ba! Nasz aparat gębowy potrafi nawet wypowiedzieć wszystkie niezbędne do tego zgłoski.

Jeśli zaczniemy tropić w sobie tą niemą panikę, zaczniemy widzieć, że włącza się w sytuacjach całkiem odległych od zagrożenia dla życia.

Zaczniemy widzieć, że to, że ktoś nie umie wyczytać nam z oczu, że potrzebujemy akurat objęcia z jednoczesnym szeptem „cudownie wyglądasz, kochanie” nie oznacza, że lada moment zginiemy z głodu i zimna.

Zaczniemy widzieć, że to, że ktoś nie jest telepatą, nie oznacza, że ma nas i nasze potrzeby głęboko gdzieś. A w ogóle to pewnie życzy nam śmierci.

Oznacza jedynie tyle, że… nie jest telepatą. Co akurat nie jest żadnym problemem, gdy przestajemy wpadać w NIEMOwlęcą panikę i zaczynamy artykułować zgłoski.

* * *

Większość problemów komunikacyjnych bierze się stąd, że głęboko w sobie nosimy przekonanie, że wszyscy powinni widzieć Świat tak samo jak ja i mówić tak samo jak ja!

Możemy oczywiście obrazić się na Kosmos, że wyprodukował tyle różnych perspektyw. Odmówić brania udziału w tej szopce. I uciąć kanały komunikacyjne z każdym, kto śmie myśleć inaczej niż my!

Ale możemy też zacząć się z tym godzić (a może nawet zachwycać?) i brać to pod uwagę, gdy dochodzi do zderzenia poglądów.

Warto jednak być czujnym. Bo problem zasadniczy pozostaje :)

Najpotężniejszym problemem w komunikacji jest iluzja, że komunikacja w ogóle się wydarzyła.

George Bernard Shaw